प्रत्येक बागप्रेमी, मग तो नवखा असो किंवा अनुभवी, कधी ना कधी तरी चुका करतोच. बागकाम हे अनुभवातून शिकण्याचे शास्त्र आहे. परंतु, काही मूलभूत गोष्टी लक्षात ठेवल्यास आपण अनेक सामान्य चुका सहज टाळू शकतो आणि आपल्या बागेला अधिक सुंदर आणि फलदायी बनवू शकतो.
चला तर मग, आज आपण बागकामातील अशाच काही सामान्य चुकांवर सविस्तर चर्चा करूया आणि त्या कशा टाळता येतील याबद्दल जाणून घेऊया.
#१
झाडांना जास्त पाणी देणे
बहुतेक लोक चूक करतात ती म्हणजे ते त्यांच्या झाडांना जास्त पाणी देतात. यामुळे झाडांची मुळे कुजू लागतात आणि त्यांची वाढ थांबते. पाने पिवळी पडतात, झाड कोमेजते आणि बुरशीजन्य रोगांचा प्रादुर्भाव वाढतो. कालांतराने झाड मरूनही जाऊ शकते.
झाडांना पाणी देताना, माती किती ओली आहे हे नेहमी लक्षात ठेवा.सकाळच्या वेळी पाणी देणे अधिक फायद्याचे ठरते.
वरची माती ओली वाटली तरच पाणी द्या. यामुळे तुमची झाडे निरोगी राहतील आणि त्यांची वाढही व्यवस्थित होईल.
#२
योग्य जागा न निवडणे
झाडांच्या चांगल्या वाढीसाठी योग्य जागेची निवड करणे अत्यंत महत्त्वाचे आहे. प्रत्येक प्रकारच्या झाडाची सूर्यप्रकाश, पाणी आणि हवेची गरज वेगवेगळी असते.
झाडांच्या गरजेनुसार सूर्यप्रकाश न मिळणाऱ्या जागी किंवा खूप दमट, खेळती हवा नसलेल्या ठिकाणी झाडे लावणे.
याचा परिणाम असा होतो की, झाडांची वाढ खुंटते, त्यांना फुले किंवा फळे कमी येतात, आणि ती रोगांना लवकर बळी पडतात.
कोणतेही रोप लावण्यापूर्वी, त्याला किती सूर्यप्रकाशाची (थेट किंवा कमी) गरज आहे, याची माहिती करून घ्या. बहुतेक फुलझाडे आणि फळभाज्यांना दिवसातून किमान ६-८ तास सूर्यप्रकाशाची आवश्यकता असते.
#३
अधिक कंपोस्ट वापरणे
जास्त खत वापरल्याने झाडांच्या मुळांवर वाईट परिणाम होऊ शकतो. यामुळे मुळे कुजू लागतात आणि झाडे कमकुवत होतात. तसेच झाडांची वाढ खुंटते किंवा फक्त पानेच जास्त येतात आणि फुले-फळे कमी लागतात.
म्हणून, झाडांना नेहमी संतुलित प्रमाणात खत द्या. यामुळे तुमची झाडे निरोगी तर राहतीलच, पण त्यांची वाढही व्यवस्थित होईल.
योग्य प्रमाणात खत घातल्याने तुमची झाडे मजबूत होतात आणि दीर्घकाळ चांगली दिसतात. झाडांना नियमित अंतराने, पण कमी प्रमाणात खत देणे अधिक चांगले.
#४
कीटकनाशकांचा चुकीचा वापर
#५
वेळोवेळी न कापणे
वेळोवेळी झाडे तोडणे खूप महत्वाचे आहे कारण यामुळे नवीन पाने वाढण्यास मदत होते आणि झाडे अधिक हिरवी दिसतात.
बरेच लोक या कामाकडे दुर्लक्ष करतात किंवा ते फार कमी करतात, ज्यामुळे झाडे कमकुवत होतात किंवा त्यांचा आकार विकृत होतो. झाडे अस्ताव्यस्त वाढतात, त्यांना फुले व फळे कमी लागतात. मृत किंवा रोगट फांद्यांमुळे झाडाचे आरोग्य बिघडते आणि कीड व रोगांचा प्रादुर्भाव वाढतो. झाडाची अंतर्गत रचना कमकुवत होते.
योग्य छाटणीमुळे झाडे मजबूत होतातच शिवाय त्यांचा आकारही सुंदर राहतो आणि ती बराच काळ चांगली दिसतात.. यामुळे झाडाला नवीन फूट येण्यास मदत होते आणि हवा खेळती राहते.
#६
झाडे खूप जवळ लावणे
झाडांना वाढण्यासाठी पुरेशी जागा न देता ती एकमेकांच्या अगदी जवळ लावणे.
झाडांमध्ये सूर्यप्रकाश, पाणी आणि पोषक तत्वासाठी स्पर्धा निर्माण होते. हवा खेळती न राहिल्याने बुरशीजन्य रोगांचा धोका वाढतो. झाडांची वाढ खुंटते आणि उत्पन्न कमी होते.
प्रत्येक झाड पूर्ण वाढल्यावर किती जागा घेईल याचा अंदाज घेऊन, शिफारशीनुसार योग्य अंतर ठेवून झाडे लावा.
#७
मातीच्या प्रकाराकडे दुर्लक्ष करणे
मातीची गुणवत्ता न तपासता किंवा सुधारणा न करता थेट झाडे लावणे.
झाडांना योग्य प्रमाणात पोषक तत्वे मिळत नाहीत, पाण्याचा निचरा नीट होत नाही किंवा पाणी धरून ठेवले जात नाही, ज्यामुळे मुळांच्या वाढीवर परिणाम होतो.
आपल्या बागेतील मातीचा प्रकार (उदा. चिकणमाती, वालुकामय, पोयट्याची) जाणून घ्या. आवश्यक असल्यास, कंपोस्ट खत, कोकोपीट, वाळू किंवा इतर सेंद्रिय पदार्थ मिसळून मातीची गुणवत्ता सुधारा.
#८
हे शेवटी हेच सांगेल
बागकाम करताना चुका होणे स्वाभाविक आहे, पण त्या चुकांमधून शिकून पुढे जाणे महत्त्वाचे आहे. वर नमूद केलेल्या सामान्य चुका टाळल्यास आणि आपल्या झाडांची योग्य काळजी घेतल्यास,तुमची बाग नक्कीच हिरवीगार, सुंदर आणि फळा-फुलांनी बहरलेली दिसेल.
झाडांचे निरीक्षण करणे, त्यांच्या गरजा समजून घेणे आणि त्यानुसार उपाययोजना करणे, ही यशस्वी बागकामाची गुरुकिल्ली आहे. त्यामुळे निराश न होता, नवीन प्रयोग करत रहा आणि बागकामाचा निखळ आनंद घ्या!